กัญชาไม่ได้เหมาะสำหรับทุกคน… ใครบ้างที่ห้ามใช้กัญชา

ผู้ใช้กัญชามักจะพูดว่ากัญชามอบคุณประโยชน์มากมาย ไม่ว่าจะเป็นการบรรเทาอาการปวด ความวิตกกังวลและความเครียด ช่วยให้หลับง่ายขึ้น และข้อดีอื่น ๆ อีกมากมาย แต่ทั้งนี้ก็ยังมีบางคนที่ห้ามใช้กัญชา…

กัญชามอบประสบการณ์ที่แตกต่างกันไปในแต่ละคน หลาย ๆ คนอาจจะชอบ แต่ก็มีคนไม่น้อยที่ไม่ชอบกัญชา นอกจากนี้ การใช้กัญชายังอาจส่งผลกระทบต่อเรื่องอื่น ๆ ในชีวิตประจำวัน และด้วยเหตุนี้เอง กัญชาจึงไม่ได้เหมาะสำหรับทุกคน

สำหรับผู้ที่ควรหลีกเลี่ยงการใช้กัญชาทุกรูปแบบ ไม่ว่าจะเป็นดอกกัญชาหรืออาหารกัญชา มีดังต่อไปนี้

วัยรุ่นและเยาวชนอายุต่ำกว่า 20 ปี ห้ามใช้กัญชา

กัญชา เป็นสิ่งที่วัยรุ่นยุคนี้รู้จักกันเป็นอย่างนี้ จากข้อมูลสถิติในประเทศสหรัฐอเมริกา มีนักเรียนในระดับชั้นมัธยมปลายอย่างน้อย 1 ใน 3 เคยลองสูบกัญชามาแล้ว

ในไทยเองก็เช่นกัน พบว่ามีการใช้กัญชาเพื่อความผ่อนคลายในหมู่เด็กวัยรุ่นตอนปลาย (อายุ 18-19 ปี) เพิ่มขึ้นเป็นสองเท่านับตั้งแต่ปี 2019 ซึ่งตัวเลขนี้มีโอกาสเพิ่มมากขึ้นไปอีกเนื่องจากหน่วยงานต่าง ๆ ภายในประเทศเปิดกว้างยอมรับกัญชากันมากขึ้น

แต่ข้อจำกัดทางกฎหมายในประเทศไทย ได้มีการระบุว่าบุคคลที่จะสามารถซื้อและครอบครองกัญชาได้ต้องมีอายุ 20 ปีขึ้นไป

… แล้วทำไมเรื่องนี้ถึงสำคัญ? นั่นเป็นเพราะว่ากัญชาส่งผลกระทบต่อการพัฒนาของสมอง หรือถ้าจะระบุให้ชัดก็คือ สาร THC (tetrahydrocannabinol) ซึ่งเป็นสารออกฤทธิ์ต่อจิตประสาทที่อยู่ในพืชกัญชามีส่วนที่ทำให้รู้สึก ‘มึนเมา’ และมีโอกาสส่งผลกระทบต่อบริเวณของสมองที่เชื่อมโยงกับความจำ การเรียนรู้ อารมณ์ เวลาการตอบสนอง และความสนใจ

การพัฒนาของสมองโดยเฉพาะในวัยเด็กวัยหัดเดิน เด็กเล็ก และวัยรุ่น มีโอกาสในการได้รับผลกระทบฃจากกัญชา การศึกษาชี้ให้เห็นว่าการพัฒนาและการเจริญเติบโตของสมองเกิดขึ้นในช่วงอายุ 10 ถึง 19 ปี และจะเจริญเติบโตเต็มที่เมื่ออายุ 25 ปี

การใช้กัญชาในช่วงวัยเหล่านี้มีโอกาสที่สาร THC จะส่งผลกระทบต่อการเชื่อมโยงของสมองในการทำงานที่สำคัญ เช่น ความจำและความสนใจ และอาจส่งผลกระทบต่อสติปัญญาในภายหลัง ผลกระทบที่เกิดขึ้นอาจคงอยู่ถาวร ขึ้นอยู่กับว่าสูบกัญชาแรงแค่ไหน และสูบมากขนาดไหนต่อวัน แต่ในปัจจุบันก็ยังมีการศึกษาวิจับไม่มากพอในส่วนนี้ และยังคงต้องการงานวิจัยเพิ่มเติมว่ากัญชามีผลต่อการการจดจำสิ่งต่าง ๆ หรือไม่

การศึกษาบางชิ้นแนะนำว่าการใช้งานกัญชาตั้งแต่เด็กอาจส่งผลให้คะแนนไอคิวลดลง 8 คะแนนในการทำแบบทดสอบวัดไอคิว ซึ่งสติปัญญาและความฉลาดเป็นสิ่งที่ไม่สามารถนำกลับคืนมาได้ พูดง่าย ๆ คือ หากเริ่มสูบกัญชาั้งแต่เด็กหรือวัยรุ่น และสูบต่อไปเรื่อย ๆ อาจทำให้ไม่ค่อยฉลาดได้

การใช้กัญชาตั้งแต่อายุน้อยมีโอกาสส่งผลให้ภาวะความวิตกกังวลและภาวะซึมเศร้าแย่ลง และเพิ่มความเสี่ยงในการเกิดความผิดปกติทางจิต

สรุป: กัญชาอาจเป็นอะไรที่สนุกและมีประโยชน์ต่อร่างกายในบางแง่มุม แต่ไม่แนะนำให้ใช้ในช่วงวัยรุ่น เพราะตัวคุณในวัยผู้ใหญ่อาจมานั่งนึกเสียดายเพราะสติปัญญาเป็นสิ่งที่ไม่สามารถนำกลับคืนมาได้

คุณแม่ตั้งครรภ์ หรือกำลังให้นมลูก

เนื่องจากกัญชาอาจส่งผลเสียต่อการพัฒนาของสมอง เราจึงแนะนำให้ผู้ที่พยายามจะตั้งครรภ์ กำลังตั้งครรภ์ ขณะตั้งครรภ์ หรือระหว่างให้นมลูกหลีกเลี่ยงกัญชาทุกประเภท ไม่ว่าจะเป็นการสูบมวน การสูบควัน หรือการกินอาหารผสมกัญชา

การรับสาร THC อาจส่งผลกระทบต่อทั้งแม่และตัวเด็ก สาร THC คือ สารที่สามารถละลายในไขมันได้และสามารถอยู่ในร่างกายได้เป็นเวลาหลายสัปดาห์ สารตัวนี้สามารถส่งต่อจากร่างกายคุณแม่ไปยังเด็กทารกผ่านทางรกได้

…และนี่คือจุดที่เป็นปัญหา เนื่องจากตัวรับสารแคนนาบินอยด์ (ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของระบบเอนโดแคนนาบินอยด์ที่กัญชาถูกดูดซึมเข้าสู่ร่างกาย) มีอยู่ในสมองและรกของทารก ทำให้การใช้กัญชาอาจส่งผลต่อการพัฒนาของทารกในครรภ์

ในทำนองเดียวกัน สำหรับคุณแม่ให้นมลูก เด็กอาจได้รับสาร THC จากน้ำนม ส่งผลให้สารตัวนี้ตกค้างอยู่ในร่างกายของเป็นเวลาหลายสัปดาห์

การศึกษาบางชิ้นพบความเชื่อมโยงจากการใช้กัญชาระหว่างตั้งครรภ์ว่าส่งผลต่อภาวะแทรกซ้อนต่าง ๆ เช่น น้ำหนักแรกเกิดต่ำ ภาวะตายระหว่างคลอด และการคลอดก่อนกำหนด งานวิจัยในมนุษย์พบว่าเด็กทารกที่เกิดจากแม่ที่ใช้กัญชาในระหว่างตั้งครรภ์มักประสบปัญหาเรื่องพัฒนาการทางระบบประสาท การศึกษาบางชิ้นยังชี้ให้เห็นว่าเด็กที่ได้รับสารกัญชามักมีปัญหาในเรื่องการเรียน แต่เรื่องนี้ยังคงอยู่ระหว่างการศึกษาวิจัยให้มากขึ้น

…และแม้แต่การสูดดมควันกัญชา ก็สามารถเป็นอันตรายต่อแม่และเด็กได้เช่นกัน

สำหรับคุณแม่ตั้งครรภ์บางคนอาจใช้กัญชาเพื่อแก้อาการคลื่นไส้และแพ้ท้อง และแม้ว่ากัญชาจะมีประโยชน์สำหรับคนที่มีอาการป่วยรุนแรง เช่น มะเร็ง แต่สำหรับคุณแม่ตั้งครรภ์ เราแนะนำว่าควรหลีกเลี่ยงจะดีกว่า

สรุป: การใช้กัญชาในระหว่างตั้งครรภ์และให้นมลูกเป็นสิ่งที่ไม่แนะนำสำหรับทั้งคุณแม่และลูก เพราะกัญชาสามารถรบกวนการพัฒนาสมองและการเติบโตของร่างกาย นำไปสู่ภาวะแทรกซ้อนต่าง ๆ ได้

คุณผู้ชายที่อยากเป็นพ่อคน

ความสัมพันธ์ระหว่างภาวะเจริญพันธุ์ของเพศชายกับการใช้กัญชากลายเป็นหัวข้อในการวิจัยครั้งใหญ่ นักวิทยาศาสตร์ยังคงศึกษาและหาความเชื่อมโยงเกี่ยวกับเรื่องนี้ แต่ดูเหมือนว่าผลที่ได้จะชี้ไปในทางเดียวกันว่าการใช้กัญชาส่งผลต่อภาวะเจริญพันธุ์ในเพศชาย

ลักษณะต่าง ๆ เช่น จำนวนอสุจิ การเคลื่อนที่ของอสุจิ (ความสามารถในการเคลื่อนที่/แหวกว่ายด้วยตัวเองของอสุจิ) รูปร่างของตัวอสุจิ (รูปร่าง โครงสร้าง และขนาด) รวมถึงความเข้มข้นของอสุจิต่างได้รับผลกระทบจากการใช้กัญชาเป็นเวลานาน

การศึกษาจำนวนมากก็ชี้ไปในทิศทางเดียวกัน เนื่องจากระบบสืบพันธุ์ของผู้ชายมีตัวรับที่ทำหน้านี้ดูดซึมกัญชาเข้าสู่ร่างกาย

แต่อย่างไรก็ตาม เรื่องนี้ขึ้นอยู่กับว่าใช้กัญชาบ่อยแค่ไหน กัญชาที่ใช้แรงแค่ไหน และใช้อย่างไร (สูบหรือกิน) และแน่นอนว่าขึ้นอยู่กับไลฟ์สไตล์และพฤติกรรมการใช้ชีวิตประจำวันด้วย

สรุป: หากคุณเป็นหนึ่งในผู้ใช้กัญชาและอยากจะเป็นพ่อคนเร็ว ๆ นี้ เราแนะนำให้เลิกใช้และปรับเปลี่ยนวิถีชีวิตไลฟ์สไตล์เพื่อสุขภาพที่ดี อาจลองปรึกษาแพทย์เพื่อเพิ่มโอกาสการมีลูกด้วยก็ได้

ผู้ที่มีความผิดปกติทางจิต หรือมีประวัติคนในครอบครัวมีความผิดปกติ

มีงานวิจัยเกี่ยวกับเรื่องที่กัญชา โดยเฉพาะสาร CBD (cannabidiol สารที่ไม่ออกฤทธิ์ต่อจิตประสาท) สามารถช่วยให้สุขภาพจิตดีขึ้นและบรรเทาอาการของภาวะซึมเศร้า ความวิตกกังวล และความเครียดได้

แต่อย่างไรก็ตาม สาร THC ไม่ได้มีคุณสมบัติเช่นนั้น เพราะสารตัวนี้ขึ้นชื่อว่าทำให้หวาดระแวง หัวใจเต้นเร็ว และวิตกกังวล และนี่คือหนึ่งในสาเหตุหลักที่ใครหลาย ๆ คนไม่อยากลองใช้กัญชา

แต่ผู้ที่สามารถใช้กัญชาได้เป็นประจำในทุกวันหรือเกือบทุกวันก็อาจมีโอกาสพัฒนาเป็นโรคจิตชั่วคราว (การหลุดไปจากความเป็นจริง) และมีโอกาสที่จะพัฒนาไปเป็นความผิดปกติทางจิตในระยะยาวได้ โดยอาการเหล่านี้จะเด่นชัดขึ้นเมื่อ:

• มีประวัติว่าเคยป่วยทางจิต หรือมีคนในครอบครัวป่วยทางจิต
• มีการใช้กัญชาต่อเนื่องมาตั้งแต่อายุยังน้อย

สำหรับบางคน กัญชาอาจทำให้อาการของภาวะซึมเศร้าแย่ลง และอาจเชื่อมโยงกับอาการกลัวการเข้าสังคมและมีความคิดอยากฆ่าตัวตาย เรื่องนี้อาจไม่ได้เกี่ยวข้องกันโดยตรง แต่อาจทำให้รู้สึกดิ่งในผู้ที่มีอาการซึมเศร้าอยู่แล้วในบางราย

ดังนั้น ผู้ที่มีปัญหาสุขภาพจิตจึงไม่ควรใช้กัญชา

สรุป: หากเคยมีปัญหาสุขภาพจิตมาก่อน อย่าปล่อยให้ตัวเองติดกัญชา เพราะมันจะทำให้อาการแย่ลง สาร CBD อาจเป็นทางเลือกที่ดีกว่า แต่แนะนำให้ปรึกษาแพทย์ก่อนใช้

ผู้ที่ใช้ยาบางชนิด

กัญชาและยาที่แพทย์สั่งให้อาจไม่ส่งผลดีต่อร่างกายเมื่อใช้ร่วมกัน เราได้มีการพูดถึงเรื่องนี้ไปแล้วในบทความที่เกี่ยวกับการผสมสาร CBD กับแอลกอฮอล์และยา 

เหตุผลที่ไม่ควรใช้ร่วมกัน เนื่องจากความเข้มข้นของสารที่เปลี่ยนแปลงไป ส่งผลให้ความเข้มข้นของตัวยาที่อาจจะเพิ่มหรือลดลงในร่างกาย โดยสาร THC อาจส่งผลต่อการใช้ยาได้สูงสุดถึง 400 ชนิด ในขณะที่ CBD อาจส่งผลต่อการใช้ยาได้มากกว่า 540 ชนิด

เมื่อมีการใช้กัญชาร่วมกับยาบางชนิด อาจเกิดผลข้างเคียงต่าง ๆ เช่น ปัญหาเลือดออก หัวใจเต้นช้าลง ง่วงนอน อัตราการหายใจผิดปกติ เป็นต้น

หากคุณกำลังใช้ยากล่อมประสาท ยาต้านเศร้า ยาคลายเครียด ยาแก้ปวด ยากันชัก (anticonvulsants) ยาที่เกี่ยวกับกระเพาะ หรือยาต้านการแข็งตัวของเลือด (blood thinners) ห้ามใช้กัญชา

สรุป: การใช้กัญชาร่วมกับยาบางชนิดอาจส่งผลให้เกิดอันตรายได้ แนะนำให้ปรึกษาแพทย์ก่อนใช้ หากต้องการใช้กัญชาจริง ๆ แพทย์อาจต้องมีการปรับปริมาณยาเพื่อลดผลข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้น

บุคคลอื่น ๆ ที่ห้ามใช้กัญชา

• ผู้ที่มีปัญหาเกี่ยวกับสุขภาพปอดและโรคระบบทางเดินหายใจ โดยเฉพาะเมื่อใช้กัญชาผ่านทางการสูบควัน/สูบไอ ซึ่งอาจทำให้มีการผลิตเมือกและทำให้ไอมากขึ้น และยังอาจส่งผลต่อเนื้อเยื่อของปอดด้วย
• ผู้ที่มีโรคเกี่ยวกับไตหรือตับรุนแรง
• ผู้ที่มีปัญหาเรื่องหัวใจห้ามใช้กัญชาเด็ดชาด เช่น ความดันโลหิตต่ำ ความดันโลหิตสูง และอัตราการเต้นหัวใจเร็ว (tachycardia)
• ผู้ที่ดื่มแอลกอฮอล์หนัก (กัญชาและแอลกอฮอล์เมื่อผสมกันอาจส่งผลเสียต่อร่างกายได้ ยกเว้นว่าในร่างกายจะมรสารจากกัญชามากกว่าแอลกอฮอล์ หากใช้สารทั้ง 2 ชนิด แนะนำให้ใช้กัญชาก่อนแอลกอฮอล์)
• ผู้ที่มีแนวโน้มที่จะเสพติดหรือใช้สารในทางที่ผิด กัญชาอาจไม่ได้เป็นอะไรที่ติดง่ายเหมือนแอลกอฮอล์และยาเสพติดตัวอื่น ๆ แต่ก็ยังทำให้เกิดการติดได้ โดยเฉพาะในหมู่เยาวชน
• นักกีฬา การใช้กัญชาอาจทำให้สมรรถภาพทางด้านร่างกายและจิตใจอ่อนแรงลง แถมยังมีโอกาสทำให้โดนแบนจากการแข่งขันเนื่องจากสาร THC ยังเป็นสารต้องห้าม ส่วนสาร CBD นั้นสามารถใช้ได้ เนื่องจากไม่ถือเป็นสารต้องห้าม

สรุป

กัญชาไม่ได้เหมาะสำหรับทุกคน โดยเฉพาะกับเยาวชนและวัยรุ่น สตรีมีครรภ์ที่ต้องให้นมลูก และผู้ที่กำลังวางแผนเป็นพ่อคน มีหลักฐานทางการศึกษามากมายรองรับในประเด็นเหล่านี้ แต่หากยังไม่พร้อมเลิกใช้กัญชา การปรึกษาแพทย์อาจช่วยคุณได้

ในบางกรณี เช่น คนที่มีประวัติการป่วยทางจิต การเปลี่ยนมาใช้ CBD อาจเป็นตัวเลือกที่ดีกว่าการใช้แค่กัญชาที่เน้นสาร THC เพียงอย่างเดียว เพราะร่างกายยังคงได้รับประโยชน์จากกัญชาอยู่