สายพันธุ์กัญชา Sativa, Indica และ Hybrid: ครบเครื่องเรื่องที่ต้องรู้ เมื่อซื้อกัญชา

ร้านขายกัญชาโดยทั่ว ๆ ไปมักจะขายสายพันธุ์กัญชา Sativa, Indica และ Hybrid และไม่ว่าจะเลือกซื้อกัญชาสายพันธุ์ Gorilla Glue, Great White Shark, Sour Krunch, หรือ Dinamed CBD ทุก ๆ ตัวก็ล้วนอยู่ในสายพันธุ์ใดสายพันธุ์หนึ่งใน 3 สายพันธุ์นี้อย่างแน่นอน

ตามคุณสมบัติแล้ว กัญชาแต่ละสายพันธุ์มอบผลลัพธ์และประสบการณ์ที่แตกต่างกันออกไป ผู้ขายจะใช้ข้อมูลเหล่านี้แปะบนฉลากสินค้า เพื่อบอกประสบการณ์ที่ลูกค้าจะได้รับหากซื้อสายพันธุ์ใดสายพันธุ์หนึ่งไป

แต่คำถามก็คือ… ข้อมูลเหล่านี้มีความถูกต้องหรือไม่… หรือเป็นแค่กลเม็ดทางการตลาด… ในบทความนี้เราจะมาดูความแตกต่างระหว่างสายพันธุ์ Sativa, Indica และ Hybrid เพื่อให้คุณผู้อ่านเข้าใจในสายพันธุ์ต่าง ๆ กันให้มากขึ้น

กัญชา Sativa VS กัญชา Indica

อย่างที่เรารู้กันดีว่ากัญชาสายพันธุ์ Indica จะขึ้นชื่อเรื่องความผ่อนคลาย สงบ และกระตุ้นให้ง่วงนอน จึงเหมาะกับการใช้หลังทำงานเหน็ดเหนื่อยมาทั้งวันเพื่อให้ได้ความรู้สึกผ่อนคลาย ปลดปล่อยตัวเอง และเพื่อให้สามารถพักผ่อนได้อย่างเต็มที่ ส่วนสายพันธุ์ Sativa จะช่วยให้รู้สึกกระเปรี้กระเปร่า สามารถจดจ่อกับงานได้ดี และเป็นที่นิยมใช้เพื่อความเคลิบเคลิ้มผ่อนคลาย ให้เกิดความคิดสร้างสรรค์ และเพิ่มสมาธิในการทำสิ่งต่าง ๆ ได้ดี

ส่วนกัญชา Hybrid จะเป็นการผสมผสานกันระหว่าง Sativa และ Indica เป็นเหมือนการดึงข้อดีของทั้ง 2 สายพันธุ์มารวมไว้ในสายพันธุ์นี้

ตารางสรุปความแตกต่างหลัก ๆ ระหว่างกัญชา 2 สายพันธุ์

ผลลัพธ์และสรรพคุณอาจไม่ได้มีการรองรับทางวิทยาศาสตร์มากนัก แต่ก็สามารถสัมผัสความแตกต่างได้อย่างชัดเจน สายพันธุ์ Sativa ช่วยให้รู้สึกเคลิบเคลิ้มและช่วยให้ตื่นตัวตลอดเวลา ในขณะที่ Indica จะช่วยให้นอนหลับได้ง่าย ซึ่งผลลัพธ์ทั้งหมดนี้จะแตกต่างกันไปในแต่ละคนด้วย

ในการแข่งขัน Cannabis Cup ปี 1999 ซึ่งเป็นการแข่งขันกัญชาที่มีชื่อเสียงในแคนาดา สายพันธุ์ AK 47 ชนะถ้วยรางวัลสายพันธุ์ Sativa ไป และสายพันธุ์เดียวกันนี้เองก็ชนะถ้วยรางวัลสายพันธุ์ Indica ในอีก 4 ปีให้หลัง

นักพฤกษศาสตร์มักใช้ปัจจัย เช่น ขนาด รูปร่างของใบ รูปแบบการแตกกิ่ง ช่วงเวลาออกดอก ต้นกำเนิด ฯลฯ เพื่อค้นหาลักษณะทางกายภาพของพืชกัญชา และช่วยให้สามารถจำแนกประเภทกัญชาได้ง่ายยิ่งขึ้น

ผลลัพธ์และประสบการณ์ที่เกิดจากกัญชาแต่ละสายพันธุ์นั้นไม่ได้ขึ้นอยู่กับว่าเป็นสายพันธุ์ Sativa หรือ Indica แต่ขึ้นอยู่กับองค์ประกอบทางเคมีของสายพันธุ์เหล่านี้ หรือที่เรียกกันในชื่อองค์ประกอบของคีโมไทป์ (Chemovar approach) ซึ่งเราจะมาเจาะลึกในเรื่องนั้นในภายหลัง สำหรับตอนนี้ มาดูกันว่าระหว่าง Indica กับ Sativa เรามีเกณฑ์อะไรที่ใช้แยกกัญชาทั้ง 2 สายพันธุ์นี้บ้าง

ลักษณะทางกายภาพ

ความแตกต่างระหว่างสายพันธุ์ Sativa และ Indica สามารถสังเกตได้ง่ายมาก

สายพันธุ์ Sativa มีลำต้นที่สูง โดยสามารถโตได้สูงสุด 20 ฟุต ซึ่งถือว่าสูงกว่าสายพันธุ์ Indica มาก ๆ ใบของสายพันธุ์นี้มีความบางกว่าและมีกิ่งน้อยกว่า แต่มีการ ‘แตกกิ่งก้าน’ ออกไปมากกว่า

กัญชาสายพันธุ์ Sativa มาจากพื้นที่ที่มีสภาพอากาศร้อนและแห้งแล้ง แต่มีแดดส่องเป็นเวลานาน พื้นที่ที่พบได้บ่อย คือ อเมริกากลาง บางส่วนของแอฟริกา และแถบเอเชีย สายพันธุ์นี้ใช้เวลาปลูกจนกว่าจะออกดอกค่อนข้างนาน โดยอาจใช้เวลาสูงสุด 16 สัปดาห์จนกว่าจะออกดอก การที่โดนแสงแดดเป็นเวลานานจะทำให้ได้ช่อดอกที่มีคุณภาพยอดเยี่ยมด้วย

สายพันธุ์ Sativa ที่ขึ้นชื่อ ได้แก่ Sour Diesel, Green Crack, Lemon Haze และ Charlotte’s Web

ส่วนกัญชาสายพันธุ์ Indica มีลำต้นที่เตี้ยและเป็นพุ่ม เหมาะสำหรับการปลูกในที่ร่ม มีลักษณะใบที่หนาและกิ่งก้านเกาะกันเป็นกลุ่ม

กัญชา Indica มีต้นกำเนิดมาจากพื้นที่ที่มีอากาศหนาวเย็น เช่น อินเดียทางตอนเหนือ ปากีสถาน และอัฟกานิสถาน จากนั้นก็เริ่มมีการเผยแพร่ออกไปยังพื้นที่อื่น ๆ สายพันธุ์นี้ไม่จำเป็นต้องได้รับแสงแดดมากนัก และมีช่วงเวลาการออกดอกที่สั้นกว่ามาก ส่วนใหญ่จะภายใน 8 สัปดาห์ อีกทั้งยังสามารถปลูกง่าย ให้ผลผลิตได้มากกว่า

กัญชา Indica ยอดนิยม ได้แก่ Northern Lights, Ice Cream Cake, Granddaddy Purple และ Purple Punch

ผลลัพธ์หลังใช้งาน

กัญชา Sativa อย่าง Sour Diesel หรือ Lemon Haze จะทำให้รู้สึกเคลิบเคลิ้ม และมีสมาธิจนสามารถทำกิจกรรมต่าง ๆ ได้ดี ไม่ว่าจะเป็นการทำงาน การวาดภาพ หรืออะไรก็ตามที่ต้องใช้ความคิดสร้างสรรค์ สายพันธุ์นี้ช่วยให้มีสมาธิและจดจ่อ เนื่องจากมี THC (tetrahydrocannabinol) ที่มีความเข้มข้นสูงมาก

แต่ดอกของ Sativa อาจทำให้เกิดอาการหวาดระแวงและวิตกกังวลในผู้ใช้บางคน ดังนั้น จึงเหมาะสำหรับการใช้งานในช่วงเวลากลางวันมากกว่า

แต่สำหรับกัญชา Indica นั้นเหมาะสำหรับการใช้งานในตอนกลางคืน เพราะจะช่วยให้ร่างกายรู้สึกผ่อนคลายและช่วยให้คุณภาพการนอนหลับดีขึ้น ดอก Indica จะมอบความรู้สึกที่ร่างกายมากกว่าจิตประสาท จนทำให้รู้สึกไม่อยากลุกไปไหน 

สายพันธุ์ Indica เหมาะสำหรับการใช้เพื่อการพักผ่อน ช่วยให้นอนหลับ ผ่อนคลายจิตใจ คลายกล้ามเนื้อ บรรเทาอาการอักเสบ และลดอาการคลื่นไส้ได้ดี ผลลัพธ์เหล่านี้มาจากความเข้มข้นของสาร CBD (cannabidiol) ในดอกในปริมาณที่สูง

กัญชา Hybrid

กัญชา Hybrid เป็นการผสมผสานกันระหว่าง Sativa และ Indica โดยผลลัพธ์ความรู้สึกที่ได้จะแตกต่างกันออกไปตามวิธีการเพาะพันธุ์และสายพันธุ์รุ่นพ่อแม่เป็นหลัก

โดยทั่ว ๆ ไปแล้ว สามารถใช้กัญชา Hybrid ที่เด่นไปทาง Indica ได้ โดยผลลัพธ์ของสายพันธุ์ Indica จะเด่นชัดมากกว่า และแน่นอนว่าหากเลือกกัญชา Hybrid ที่เด่นไปทาง Sativa ก็จะได้ผลลัพธ์ของสายพันธุ์ Sativa ที่เด่นชัดกว่า นอกจากนี้ ยังมีสายพันธุ์ Hybrid balanced ซึ่งมีอัตราส่วนของสายพันธุ์ Sativa และ Indica เท่า ๆ กัน ทำให้ได้ผลลัพธ์ผสม ๆ กันระหว่างทั้ง 2 สายพันธุ์

สายพันธุ์ Hybrid เกิดจากความต้องการปรับปรุงผลผลิตและระยะเวลาในการเติบโตของกัญชา รวมทั้งยังทำให้ได้ผลลัพธ์ที่ตรงตามความต้องการของผู้ใช้มากขึ้น แต่ทั้งนี้ การจะปลูกสายพันธุ์ Hybrid ได้ ต้องใช้ความเชี่ยวชาญเป็นอย่างมาก แต่ทั้งนี้ การปลูก Hybrid ก็ทำให้เกิดการทดลองมากมายจนได้สายพันธุ์ที่น่าสนใจ ตัวอย่างเช่น ได้สายพันธุ์ที่ทำให้เคลิบเคลิ้มสุด ๆ และช่วยให้จดจ่อกับงานได้ดี ซึ่งเป็นผลลัพธ์จากฝั่ง Sativa แต่ยังช่วยบรรเทาปวดได้ ซึ่งเป็นผลลัพธ์จากฝั่ง Indica ทั้งนี้ ช่อดอกส่วนใหญ่ที่พบได้ในปัจจุบันจะเป็นสายพันธุ์ Hybrid เสียส่วนใหญ่แล้ว

ดอก Hybrid ยอดนิยมในไทย ได้แก่ Black Cherry Punch, Emergen C, Charlotte’s Angel และ Sour Krunch

การจำแนกประเภทกัญชาแบบอื่น ๆ

ก่อนหน้านี้ในบทความเราได้มีการเกริ่นไปเกี่ยวกับการจำแนกประเภทของกัญชาระหว่าง Indica และ Sativa เพื่อหาประสบการณ์และผลลัพธ์ว่ามันต่างกันอย่างไร แต่ทั้งนี้ มันเป็นการยากมาก ๆ เพราะการจะแยกได้ว่าเป็นสายพันธุ์​ Sativa หรือ Indica แบบอาศัยลักษณะทางกายภาพเพียงอย่างเดียวนั้นไม่ค่อยมีความแม่นยำเท่าไหร่ ดังนั้น การเลือกซื้อสายพันธุ์ Sativa แต่อยากหวังผลลัพธ์เรื่องการนอนหลับอย่างผ่อนคลายจากฝั่ง Indica นั้นจึงอาจเป็นไปไม่ได้ และอาจส่งผลในทางตรงกันข้าม เนื่องจากสายพันธุ์ Sativa มีสาร THC อยู่ปริมาณสูงพอสมควร และอาจทำให้รู้สึกหัวหมุนเมื่ออยู่บนเตียงได้

วงการกัญชาในฝั่งตะวันตกกำลังเลิกใช้วิธีนี้ในการแยกแยะสายพันธุ์แล้วหันไปใช้วิธีในการดูสารสำคัญในกัญชาแทน พูดง่าย ๆ คือ จะจำแนกกัญชาตามองค์ประกอบทางเคมี สารประกอบ และสิ่งที่อยู่ในกัญชา โดยดูที่:

• ปริมาณ สารTHC และ CBD
• เทอร์พีน

สำหรับการจำแนกดอกกัญชาที่ว่านี้จะแบ่งออกได้เป็น 3 ประเภทด้วยกัน ได้แก่:

• ประเภทที่ 1: ปริมาณ THC สูง
• ประเภทที่ 2: THC/CBD อัตราส่วนเท่ากัน
• ประเภทที่ 3: ปริมาณ CBD สูง

การจำแนกแบบนี้เป็นวิธีที่รัฐบาลไทยใช้จำแนกกัญชาอย่างเป็นทางการ แต่สำหรับสายพันธุ์หางกระรอกภูพาน ST1 หางเสือสกลนคร TT1 ตะนาวศรีก้านขาว WA1 และตะนาวศรีก้านแดง RD1 ซึ่งจะใช้คำที่แตกต่างกันออกไป ซึ่งรัฐบาลไทยมาถูกทางแล้วด้วยการใช้การจำแนกด้วยวิธีนี้

เทอร์พีน สำคัญตรงไหน?

เราได้พูดถึงเทอร์พีนกันไปอย่างละเอียดแล้วในบทความนี้ แต่สำหรับใครที่ยังไม่ได้เข้าไปอ่านบทความดังกล่าว เทอร์พีนเป็นสารประกอบที่ดอกไม้และพืชต่าง ๆ ผลิตออกมา มีส่วนทำให้พืชต่าง ๆ รวมไปถึงกัญชามีกลิ่นหอมที่เป็นเอกลักษณ์ เช่น กลิ่นฉุน กลิ่นดิน กลิ่นดอกไม้ กลิ่นเปรี้ยว เป็นต้น พืชมีเทอร์พีนไว้เพื่อดึงดูดให้แมลงมาผสมเกสร รวมถึงยังใช้ไล่แมลงศัตรูพืชให้ออกไป

สำหรับในโลกแห่งกัญชา เทอร์พีนมีความสำคัญมากในเรื่องของ Entourage Effect

จากงานวิจัยที่ยังคงศึกษากันอยู่อย่างต่อเนื่อง พบว่าเทอร์พีนสามารถสร้างผลกระทบต่อ ‘ประสบการณ์’ การใช้กัญชาได้อย่างมาก หรือถ้าให้เปรียบเทียบก็คือ ถ้าสายพันธุ์ Indica, Sativa ฟรือ Hybrid ที่เรามีอยู่เป็นเครื่องยนต์ในรถที่อัดแน่นไปด้วยแคนนาบินอยด์ เทอร์พีนจะเปรียบเสมือนคนขับที่นั่งอยู่หลังพวงมาลัย คอยควบคุมรถให้ไปในทิศทางที่ต้องการ

ตัวอย่างเช่น สายพันธุ์ Indica ที่มี Myrcene (เทอร์พีนชนิดหนึ่งที่พบบ่อยในกัญชา ช่วยเรื่องการบรรเทาและผ่อนคลาย) อาจช่วยให้นอนหลับได้ดีขึ้นมากกว่าสายพันธุ์เดียวกันที่มีเทอร์พีนคนละชนิดกัน อย่าง Limonene หรือ Pinene ซึ่งช่วยเรื่องของการปรับอารมณ์และทำให้รู้สึกมีความสุข

แต่ตัวเทอร์พีนเปล่า ๆ ไม่สามารถทำให้มึนเมาหรือเคลิบเคลิ้มใด ๆ แต่เทอร์พีนจะส่งผลต่อร่างกายโดยเฉพาะกับระบบเอนโดแคนนาบินอยด์ในร่างกายของเรา

สรุปเรื่องน่ารู้เกี่ยวกับสายพันธุ์กัญชา

การจำแนกประเภทกัญชาตามลักษณะภายนอกของต้นว่าอันไหนเป็น Sativa, Indica หรือ Hybrid เป็นวิธีที่ค่อนข้างเก่า และยังไม่ควรใช้วิธีนี้เป็นตัววัดผลลัพธ์และประสบการณ์ที่ได้จากการใช้กัญชา ทางเดียวที่จะรู้ได้ว่าดอกกัญชาให้ผลลัพธ์อะไรได้บ้าง คือ การวิเคราะห์องค์ประกอบทางเคมีเพื่อหาความเข้มข้นของสาร CBD, THC เทอร์พีน รวมไปถึงสารแคนนาบินอยด์อื่น ๆ ในกัญชา

ในฐานะผู้ซื้อ คุณอาจต้องมองหาอัตราส่วนของสาร THC/CBD และลักษณะเทอร์พีนเพื่อดูว่าอยากได้รับประสบการณ์และผลลัพธ์แบบไหน ร้านกัญชาหลาย ๆ ร้านในไทยก็ใช้วิธีนี้ รวมถึงที่ Bloom ด้วย! ลองดูสินค้ากัญชาของเราได้เลย